Erken Modern Avrupa Oyunlarındaki Türk İmgesi

Bölüm 460

Fatih Parlak

Sunucu: Can Gümüş

Erken modern dönemde Avrupa’nın oyun dünyası nasıldı? Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde üretilen bu oyunlarda Türkler nasıl temsil ediliyordu? Bu bölümde, Dr. Fatih Parlak ile bu sorular etrafında sohbet ediyoruz. Parlak’ın doktora tezi batılı kaynaklarda yer alan Türk imgesini durağan kabul eden ana akım yaklaşımları yeniden değerlendiriyor ve bu imgenin çok katmanlı ve çok yönlü olarak değerlendirilmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Aynı zamanda, oyunları incelemenin açtığı yeni araştırma imkânlarını da tartışıyor.

RSS

Katılımcı Biyografileri

Ömer Fatih Parlak lisans ve yüksek lisans derecelerini Doğu Akdeniz Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünde tamamladı. Yüksek lisans çalışmasında, günümüz tarih yazımında pek yer bulmayan ‘Osmanlı’da frengi hastalığı’ üzerine yazılmış tıbbi eserleri Avrupalı muadilleriyle karşılaştırdı. Yeni Çağ Avrupası’nda oynanan masaüstü oyunları ve oyun kartlarında bulunan Türk imgeleri üzerine yaptığı çalışmasıyla Universitat Autònoma de Barcelona’da Karşılaştırmalı Edebiyat ve Edebiyat Teorileri bölümünden doktor ünvanı aldı. Halen oyun tarihi, Yakın Çağ’da oyuncunun dünyası, Sömürge dönemi oyunlarında Doğu ve Doğulu tasviri, ve Asya’da üretilen dijital oyunlarda Batı ve Batılı tasviri gibi konularda çalışmalarını sürdürmektedir. Board Game Studies Journal’da yardımcı editörlük görevine devam etmektedir.

Can Gümüş Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü'ndeki doktora çalışmalarına, geç Osmanlı dönemi kentlerinde halk sağlığı ve kentleşme ilişkisini incelediği araştırmasıyla devam ediyor.

Yapım ve Yayın

Bölüm No. 460
Yayınlanma Tarihi: 19 Mart 2020
Kayıt Yeri: Boğaziçi Üniversitesi, Istanbul
Müzik: Bumble Bee Bossa; Bağlamamın Düğümü - Necmiye Ararat ve Muzaffer
Ses Editörü: Can Gümüş
Görseller ve kaynakça Fatih Parlak'ın müsaadesiyle

Görseller

1. Septiceps Lutherus (Yedi Başlı Luther), Hans Brosamer, 1529, Leipzig, the British Museum 1880,0710.592 

2. Religieuze leiders kaarten met de Duivel (Dini Liderler Şeytanla Kart Oynarken), Jacob van der Heyden, 1608, Strasbourg, Rijksmuseum RP-P-1996-29

3. King of Hares (Tavşan Kralı), Meister PW, 1500 civarı, Cologne, The British Museum 1878,1012.41 

4. Upper Knave of Hares (Tavşan Üst Vale), Meister PW, 1500 civarı, Cologne, The British Museum 1878,1012.24

5. Desteden diğer örnekler, Meister PW, 1500 civarı, Cologne. (Resim: https://cards.old.no/1500-pw/)

6. King of Hearts (Kupa Kralı), Peter Flötner, 1545 civarı, Nürnberg, Germanisches Nationalmuseum, Nürnberg, Inv. No: SP. 7814 1-47 (Resim: Schoch, R., 1993. Das Flötner’sche Kartenspiel. Vienna: Piatnik Edition.)

7. Palamut renginden bazı örnekler, Peter Flötner, 1545 civarı, Nürnberg, Germanisches Nationalmuseum, Nürnberg, Inv. No: SP. 7814 1-47 (Resim: Schoch, R., 1993. Das Flötner’sche Kartenspiel. Vienna: Piatnik Edition.)

8. King of Cups (Kupa Kralı), Jost Amman, 1588, Nürnberg, The British Museum 1896,0501.381.1-51. 

9. Kupa renginin devamı, Jost Amman, 1588, Nürnberg, The British Museum 1896,0501.381.1-51. 

10. Courier Chess, 1550 civarı, Ambras Şatosu Müzesi PA 34, PA 772 (Resim: Holländer, H. & Holländer, B., 1998. Spielwelten Der Kunst. Vienna: Kunsthistorisches Museum Wien.)

11 & 12. Tavla (langenpuff) Pulları, Kanuni Sultan Süleyman (11) ve Habsburg Hanedanı mensupları (12), Hans Kels, 1535-1540, Augsburg, Ambras Şatosu Müzesi, 3851-3877 (Resim: Holländer, H. & Holländer, B., 1998. Spielwelten Der Kunst. Vienna: Kunsthistorisches Museum Wien. )

13. Kartal Oyunu (Kutsal Liga Osmanlı'ya Karşı), Giuseppe Maria Mitelli, 1690 civarı, Bologna, The British Museum 1852,0612.458

14. İyi Talih Kötü Talih Oyunu, Giuseppe Maria Mitelli, 1690 civarı, Bologna, The British Museum 1893,0331.29 

15. Satranc Takımı (Türkler Kızılderililere Karşı), Johann Nicolaus Haberstumpf, 1720 civarı, Hamburg Museum für Kunst und Gewerbe 1910.467-1 (Resim: Holländer, H. & Holländer, B., 2005. Schachpartie Durch Zeiten und Welten. Heidelberg: Wachter-Verlag.)

16. Vexier Oyun Kartları (Türkler ve Kızılderililer), (sol ve orta resim), 1610, Augsburg? (Berlin Kunstgewerbe Museum, P84 30, P84 31), (sağ resim) 1632, Augsburg? (Uppsala Üniversitesi, Gustavianum 0502-03) 

Kaynakça

And, M. 2003. Oyun ve Bügü: Türk Kültüründe Oyun Kavramı. Yapı Kredi Yayınları.

Caillois, R., 2001. Man, Play and Games. Trans. Barash, M. Oxforshire: University of Illinois Press.

Düzdağ, M. E., 2012. Şeyhülislâm Ebussuud Efendi Fetvaları. Istanbul: Kapı Yayınları.

Eisenstein, E. L., 2012. The Printing Revolution in Early Modern Europe. New York: Cambridge University Press.

Firdevsî-i Rûmî, 1503. Şatranç-nâme-i Kebîr. Trans. M. A. Çatıkkaş Şatranç-nâme-i Kebîr Ankara.:Türk Dil Kurumu Yayınları.

Golladay, S. M., 2017. Los libros de acedrex dados e tablas: Historical, Artistic and Metaphysical Dimensions of Alfonso X's Book of Games. Ph.D. The University of Arizona. Available at: https://repository.arizona.edu/handle/10150/194159.

Guerzoni, G., 1995. Playing Great Games: the Giuoco in Sixteenth-Century Italian Courts. Italian History and Culture, Volume I, pp. 43-63.

Hattox, R. S., 1996. Coffee and Coffeehouses: The Origins of a Social Beverage in the Medieval Near East. Seattle: University of Washington Press.

Hoffmann, D., 1974. Kartenspiel des Meisters PW / A Pack of Cards by Master PW. München: Heimeran Verlag.

Hoffmann, D., 1994. Altdeutsche Spielkarten, 1500-1650: Katalog der Holzschnittkarten mit deutschen Farben aus dem Deutschen Spielkarten-Museum Leinfelden-Echterdingen und Germanischen Nationalmuseum Nürnberg. Nürnberg: Germanisches Nationalmuseum.

Holländer, H. & Holländer, B., 1998. Spielwelten Der Kunst. Vienna: Kunsthistorisches Museum Wien.

Holländer, H. & Holländer, B., 2005. Schachpartie Durch Zeiten und Welten. Heidelberg: Wachter-Verlag.

Huizinga, J., 1949. Homo Ludens: A Study of the Play-Element in Culture. Reprint 1980 London: Redwood Burn Ltd.

Jezernik, B., 2010. Imagining 'the Turk'. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.

Kumrular, Ö., 2010. The Creation of the Image of ‘the Turk’ in the Sixteenth Century Mediterranean: Self-Reflection versus Antipropaganda. In: B. Jezernik, ed. Imagining the Turk. Newcastle: Cambridge Scholar Publishing, pp. 27-46.

Lanza, F. F., 2005. Habsburg-Osmanlı Rekabeti Bağlamında 16. Yüzyılda İspanya'da Türk İmajı. In: Dünyada Türk Imgesi. Kumrular, Ö (Ed.). Istanbul: Kitap Yayınevi, pp. 87-108.

Murray, H., 1913. A History of Chess. London.:Oxford university Press.

Necipoğlu, G., 1989. Süleyman the Magnificent and the Representation of Power in the Context of Ottoman- Hapsburg-Papal Rivalry. The Art Bulletin, 71(3), pp. 401-427.

Parlak, Ö. F., 2018. Playing the Turk: Early Modern European Board Games and Playing Cards as a Counterargument to History. Berlin, Lit Verlag, pp. 189-204.

Parlak, Ö. F. 2019. The Image of the Turk in Early Modern Board Games and Playing Cards Ph.D. Universitat Autònoma de Barcelona, 2019. https://www.tdx.cat/handle/10803/667968

Parlett, D., 1991. A History of Card Games. New York: Oxford University Press.

Parlett, D., 1999. The Oxford History of Board Games. New York: Oxford University Press.

Schoch, R., 1993. Das Flötner’sche Kartenspiel. Vienna: Piatnik Edition.

Schwoebel, R., 1967. The Shadow of the Crescent: The Renaissance Image of the Turk. New York: St. Martin's Press.

Smoller, L. A., 1986. Playing Cards and Popular Culture in Sixteenth-Century Nuremberg. The Sixteenth Century Journal, 17(2), pp. 183-214.

Sundin, G., 2019. The Games of Philipp Hainhofer. In: R. O'Bryan, ed. Games and Game Playing in European Art and Literature, 16th-17th Centuries. Amsterdam: Amsterdam University Press, pp. 249-276.

Tiryakioglu, N. O., 2015. The Western Image of Turks from the Middle Ages to the 21st Century: The Myth of 'Terrible Turk' and 'Lustful Turk'. Ph.D. Notthingam Trent University.

Valensi, L., 2015. Avrupa'da Müslümanlar: 16. - 18. Yüzyıllar. Istanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.

Vaughan, D. M., 1976. Europe and the Turk: a pattern of alliances, 1350-1700. New York: AMS Press.