II. Meşrutiyet İstanbul'unda Sosyalist Rumlar ve İşçiler

Bölüm 392

Stefo Benlisoy

Sunucu: Önder Akgül

Podcast'i indir
Feed | iTunes | GooglePlay | SoundCloud

Bu bölümde Stefo Benlisoy ile II. Meşrutiyet döneminde Osmanlı sosyalist ve işçi hareketinin oluşumunu ve gelişimini konuşup Osmanlı'daki sosyalist grupların faaliyetlerini, yayınlarını, ve geliştirdiği siyasal perspektifleri incelemenin Osmanlı-Türkiye tarihini ve tarih yazımını anlamak açısından nasıl alternatif kanallar açabileceğine değindik. Özel olarak da Mayıs 1909’dan başlayarak İstanbul’da örgütlenmeye çalışan, Ergatis adlı bir gazete çıkaran, ağırlığını Rumlar’ın oluşturduğu Türkiye Sosyalist Merkezi örgütünü, bu örgütün İstanbul’daki işçilerle, imparatorluktaki diğer sosyalist çevrelerle ve uluslarası sosyalist hareketle ilişkilerini, ve ayrıca gazete sayfalarında feminizmin nasıl yer bulduğunu ele aldık.

Katılımcı BİYOGRAFİLERİ

Stefo Benlisoy, tarihçi ve İTÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümünde öğretim üyesi. Lisansüstü ve doktora çalışmalarını Boğaziçi Üniversitesi Tarih bölümünde 19. Yüzyıl Kapadokyasında Ortodoks Cemaatinin Eğitimi konusunda tamamladı. Foti Benlisoy ile birlikte yazdığı "Türk Milliyetçiliği'nde Katedilmemiş Bir Yol: Hıristiyan Türkler ve Papa Eftim' başlıklı kitabı 2016 yılında, ‘’İstanbul’un Irgatları: II. Meşrutiyet’te Sosyalist Bir İşçi Örgütü’’ adlı kitabı ise geçtiğimiz Nisan ayında kendisinin de kurucuları arasında olduğu İstos Yayın tarafından basıldı.

Önder Eren Akgül Georgetown University Tarih bölümünde doktora öğrencisi. Doktora tezini İzmir ve kırsal artalanının 19. yüzyıl boyunca ve 20. yüzyıl başında geçirdiği sosyal ve ekolojik dönüşüm üzerine hazırlıyor.

Yapım ve Yayın

Bölüm No: 392
Yayınlanma Tarihi: 7 Aralık 2018
Kayıt Yeri: Istanbul, Türkiye
Ses Editörü: Sam Dolbee
Müzik: Zé Trigueiros
Kaynakça Stefo Benlisoy'un müsaadesiyle

BİBLİYOGRAFYA

ΕΛΙΑ, Αρχείο Ν. Γιαννιού, Σοσιαλιστικός Τύπος, 1ος Φάκελος.
ΕΛΙΑ, Αρχείο Ν. Γιαννιού, Σχέσεις Με Σοσιαλιστικές Οργανώσεις – Κόμματα (Ι-Φ).

Gazeteler
Ο Ergatis
Proodos (1910 yılı sayıları).
Tanin (1910 yılı sayıları).

– Δέρ Άλιεδε Μαρανγός Δογραμαδζή βέ Διουλγκερλερήν Άγιος Παντελεήμων νάμ Εργατικός Φιλοπροοδευτικός Συνδεσμοσούν Νιζαμναμεσή (Der Âliyede Marangoz Doğramacı ve Dülgerlerin ‘Aghios Pandeleimon’ nam Ergatikos Filoproodeutikos Sindesmosoun Nizamnamesi), Aristovoulou kai Anastasiadou, Konstantinopolis,  1908.
– Κανονισμός της εν Κωνσταντινούπολει Αδελφότητος της Συντεχνίας των Μαρμαράδων Πρόοδος και Βοήθεια / Τασδζηλάρ Εσναφηνήν Ινσανιέτ βέΤερακκήπερβερ Ουχουββετίν Νιζαμναμεσιδίρ (Taşçılar Esnafının İnsaniyet ve Terakkiperver Uhuvveti Nizamnamesidir), Τύποις Π. Και Χ. Μισαηλίδων, Konstantinopolis, 1911.

- Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalizm ve Milliyetçilik, der. M. Tunçay & E. J. Zürcher, çev. Mete Tunçay (İstanbul: İletişim yay. 1995) 33-72.
- Akbulut, Erden & Tunçay,Mete. Beynelmilel İşçiler İttihadı, (İstanbul: İletişim Yayınları 2016).
- Alkan, Mehmet Ö. “1 Mayıs Tarihinin İzinde... Chicago’dan İstanbul’a Haymarket’ten Taksim’e,” Tanzimat’tan Günümüze Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi 1839-2014, der. Y. Doğan Çetinkaya & Mehmet Ö. Alkan, (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 2015) 29-55.
- Arvanitis, Antonis. Νίκος Ζαχαριάδης, τα χρόνια της νιότης (1903-1932) [Nikos Zahariadis, gençlik yılları (1903-1932)], (Atina: 2002).
- Avdela, Efi “Class. Ethnicity and Gender in Post-Ottoman Thessaloniki, the Great Tobacco Strike of 1914,” Borderlines, Genders and Identities in War and Peace, 1870-1930, ed. Billie Melman, (New York: Routledge 1998), 421-438.
- Avdi-Kalkani, İris. Μιά Αντάρτισσα της Πόλης στην Ταραγμένη Αθήνα, Αθηνά Γαϊτάνου-Γιαννιού 1880-1952, (Αtina: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο 1997).
- Bell, John D. The Bulgarian Communist Party from Blagoev to Zhivkov, (Stanford: Hoover Institution Press 1986).
- Benaroya, Avraam. Η Πρώτη Σταδιοδρομία του Ελληνικού Προλετεριάτου [Yunan Proletaryasının İlk Güzergahı] (Atina: Ekdoseis Olkos 1975).
- _____, ‘A Note on ‘The Socialist Federation of Saloniki’’, Jewish Social Studies, vol. 11, 1949, 69-72.
- Benlisoy, Foti & Çetinkaya, Y. Doğan. “İştirakçi Hilmi,” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 8 Sol, (İstanbul: İletişim Yayınları 2007) 165-83.
- Çelik, Birten. “Sweatshops in the silk industry of the Bursa region and the workers’ strikes in 1910,” Turkish Historical Review 4 (2013) 26-56.
- Çetinkaya, Y. Doğan. “‘Sefaletten İhyaya:’ Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, E. P. Thompson ve Yeni Kuşak Çalışmalar,” Tanzimat’tan Günümüze Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi 1839-2014, der. Y. Doğan Çetinkaya & Mehmet Ö. Alkan, (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 2015) 1-28.
- _____, “Türkiye’de İşçi Sınıfı, Tarihyazımı ve Sınıf Bilinci,” Tanzimat’tan Günümüze Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi 1839-2014, der. Y. Doğan Çetinkaya & Mehmet Ö. Alkan, (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 2015) 132-144.
- _____, Osmanlı’yı Müslümanlaştırmak, Kitle siyaseti, toplumsal sınıflar, boykotlar ve milli iktisat (1909-1914), çev: Özgür Bircan, (İstanbul: İletişim Yay. 2015).
- Daggas, Alexandros & Apostolidis, Akis. Η Σοσιαλιστική Οργάνωση Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης 1909-1918 [Selanik’in Sosyalist Örgütü Federasyon 1909-1918], (Atina: Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή 1989).
- Dimou, Augusta. Entangled Paths Towards Modernity: Contextualizing Socialism and Nationalism in the Balkans, (Budapeşte: Central European University Press, 2009).
- Haupt, George & Dumont, Paul. Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalist Hareketler, çev: Tuğrul Altunkal (İstanbul: Ayrıntı 2013).
- Kordatos, Yanis. Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος [Yunan İşçi Hareketinin Tarihi] (Atina: Ekdoseis Mpoukoumani 1972).
- Moroni, Ileana. O Ergatis, 1908-1909: Ottomanism, National Economy and Modernization in the Ottoman Empire (İstanbul: Libra 2010).
- Noutsos, Panayotis. “Νίκος Γιαννιός, Άνδρος 1885 – Αθήνα 1958 [Nikos Giannios, Andros 1885– Atina 1958],” (Atina: Tipothito 1997).
- _____, Η Σοσιαλιστική Σκέψη στην Ελλάδα από το 1875 ως το 1974 [1875’ten 1974’e Yunanistan’da Sosyalist Düşünce], cilt 2, (Atina; Ekdoseis Gnosi 1994).
- Parvus Efendi, Cihan Harbine Doğru Türkiye, (İstanbul: Ayrıntı Yayınları 2013).
- Schreiner, Margit. “Parvus’un 1910 1 Mayıs Bayramı Üzerine Mektubu,” Tarih ve Toplum, sayı 101, Mayıs 1992,
- Sencer, Oya. Türkiye’de İşçi Sınıfı Doğuşu ve Yapısı, (İstanbul: Habora Kitabevi 1969).
- Silier, Orhan. “Toplumsal Araştırmalar Grubu ve 1912 Yılına ait İki Sendika Tüzüğü,” Beynelmilel İşçiler İttihadı, Mütareke İstanbul’unda Rum Ağırlıklı Bir İşçi Örgüyü ve TKP ile İlişkileri, Erden Akbulut ve Mete Tunçay, (İstanbul: İletişim Yayınları 2016) 217-233.
- Şişmanov, Dimitri. Türkiye’de İşçi ve Sosyalist Hareketi, çev: Tuğrul Deliorman (Sofya: Devlet Yayınevi 1965).
- The Balkan Socialist Tradition and the Balkan Federation, 1871-1915, Revolutionary History, vol. 8, no 3, (London: Porcupine Press 2003).
- Toksöz, Meltem. “‘Are they not our workers?’ Socialist Hilmi and his publication İştirak: an appraisal of Ottoman socialism,” s. 286-317.
- Toprak, Zafer. Türkiye’de İşçi Sınıfı, (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 2016).
- Ülker, Erol. “Mütareke İstanbul’unda Tramvay İşçileri Hareketi: Türkiye Sosyalist Fırkası, İşgal Makamları ve Radikaller,” “Türkiye’de İşçi Sınıfı, Tarihyazımı ve Sınıf Bilinci,” Tanzimat’tan Günümüze Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi 1839-2014, der. Y. Doğan Çetinkaya & Mehmet Ö. Alkan, (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 2015) 206-230.
- Yıldırım, Kadir. Osmanlı’da İşçiler (1870-1922) Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler, (İstanbul: İletişim Yayınları 2013).
- Scharlau, Winfried B. & Zeman, Zbynêk A. Devrim Taciri, çev. Süheyla Kaya, (İstanbul: Kalkedon 2007).
- Wobblies of the World. A Global History of the IWW, ed. by Peter Cole, David Struthers & Kenyon Zimmer (London: Pluto Press 2017).