Osmanlı'da Mecnun Olmak

Fatih Artvinli

This episode is part of an ongoing series entitled History of Science, Ottoman or Otherwise.   Download the series
Podcast Feed | iTunes | Soundcloud

Yüzyıllar boyunca Tanrı’nın kimi zaman gizemi kimi zaman gazabı varsayılan delilik ve deliler, ondokuzuncu yüzyıl modernleşme düşüncesi ve pratikleri ile tıbbın ve psikiyatrinin temel konusu oldu. Deliliğin modern anlamda biyolojik nedenleri icat ve mekanları inşa edildi. Tanzimat’la beraber, tıbbi pratikler ve kamu sağlığı toplumsal düzenin sağlamanın temel araçlarından biri haline gelince, deliliğin ve delilerin Süleymaniye Medresesi’nde başlayan tarihi 1873’te Toptaşı Bimarhanesi’ne ve oradan da bugünkü Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastahanesi’ne taşındı. Bu bölümde, Fatih Artvinli ile Osmanlı’nın son yüzyılında deliliğin Osmanlı toplumundaki anlamı ve mekanları üzerinden siyaset ve toplumla olan ilişkisini ele aldık.

	Yrd. Doç. Dr. Fatih Artvinli, Acıbedem Üniversitesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Öğretim Üyesisidir. (academia.edu)
	Seçil Yılmaz, CUNY Tarih Bölümü’nde Doktora Öğrencisi. Geç Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Dönemi’nde salgın hastalıklar, tıp ve toplumsal cinsiyet temaları çerçevesinde frenginin sosyal tarihi üzerine doktora araştırmasına devam etmektedir. (academia.edu)

Episode No. 159
Release date: 13 June 2014
Location: Acıbadem University, Istanbul
Editing and Production by Chris Gratien
Images and Bibliography courtesy of Fatih Artvinli

SEÇME KAYNAKÇA

Fatih Artvinli'nin yayımlanmış iki kitabı bulunmaktadır: Seraba Harcanmış Bir Ömür: Osman Bölükbaşı (Kitap Yayınevi, 2007) Delilik, Siyaset ve Toplum: Toptaşı Bimarhanesi (Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2013)

A. De Castro, “Biographie du feu le Dr.Mongeri”, Gazette Médicale d’Orient, Année : XXV, Janvier 1883, No:10, s.152-153.

Ali Seydi, “Tımarhaneyi Ziyaret”. Tanin. Sene: 1, No:12, 15 Receb 1326/30 Temmuz 1334 [12 Ağustos 1908].

Andrew Scull, The Insanity of Place/The Place of Insanity Essays on The History of Psychiatry. London: Routledge, 2006.

Arthur Stil ve Irving Velody, Rewriting the History of Madness Studies in Foucault’s Histoire de la Folie, London: Routledge, 1992.

Avni Mahmud, Muhtasar Emraz-ı Akliye. İstanbul: Ahmed İhsan ve Şurekası Matbaacılık Osmanlı Şirketi, 1326 [1910].

Edward Shorter, A History of Psychiatry From the Era of the Asylum to the Age of the Prozac. John Wiley&Sons, Inc. New York, 1997.

Fatih Artvinli, “Ali Enver’in Toptaşı Bimarhanesi Gözlemleri”, Toplumsal Tarih, s.194 (2010): 66-73.

İ. Hakkı Uzunçarşılı, “Beşinci Sultan Murad’ın Tedavisine ve Ölümüne Ait Rapor ve Mektuplar 1876-1905”. Belleten. s. 38 (1946): 332-333.

İzzettin Şadan, “Hatırat”. Bakırköy’de 50 Yıl. Faruk Bayülkem. İstanbul: İstanbul Matbaa Meslek Lisesi, 1977:130- 136.

John H. Davidson, “A Visit to a Turkish Lunatic Asylum”. The Journal of Mental Science, 21 October 1875: 408-415.

Joseph Melling ve Bill Forsythe (Edt.), Insanity, Institutions and Society, 1800-1914 A Social History of Madness in Comparative Perspective, London: Routludge, 1999.

Klaus Doerner, Madmen and the Bourgeoisie: A Social History of Insanity and Psychiatry, Oxford: Basil Blackwell, 1981.

Luigi Mongeri, Notice Statistique Sur Asile des Aliénées Solimanié a Constantinople pour période de dix ans comprise entre 1er Mars 1857 v.s et Féevrier 1867.v.s, Gazétte Medicale D’orient, Yıl: XII, No:3 Haziran 1868, s.39.

M. Fatih Andı (Hazırlayan) Bir Osmanlı Bürokratının Avrupa İzlenimleri Mustafa Sâmi Efendi ve Avrupa Risâlesi, İstanbul: Kitabevi, 1996.

Mazhar Osman, “Toptaşından Ayrılırken Bizdeki Bimarhanelerin Tarihi”. İstanbul Emrâz-ı Akliye ve Asabiye Müessesesi Senelik Mesaisi 1339-1340 Senelerine Mahsûs,İstanbul: Kader Matbaası, 1925: 3-8.

Mazhar Osman, Akıl Hastalıkları. İstanbul: Kader Matbaası, 1928.

Mazhar Osman, Tababet-i Ruhiye, 1. Cild, 1. Baskı, İstanbul: Matbaa-i Hayriye ve Şurekası, 1325/1909.

Michael W. Dols, Majnun: The Madman in Medieval Islamic Society. ed. Diana E. Immisch, Oxford: Clarendon Press, 1992.

Michel Foucault, Deliliğin Tarihi, çev. M. Ali Kılıçbay, 4. Baskı, Ankara: İmge, 2006.

Pliny Earle, “Medical Education and Institutions: A Visit to Thirteen Asylums for the Insane in Europe With Statistics”. The American Journal of Medical Sciences. s.25 (Kasım 1839): 127-130.

Raşit Tahsin, Seririyat-ı Akliye Dersleri, İstanbul: Arşok Garoyan Matbaası, 1920.

Roy Porter, Madness A Brief History. New York: Oxford University Press, 2002.

Roy Porter, The Patient’s View: Doing Medical History from Below”. Theory and Society. 14 (1985): 175-98.

Şahap Erkoç ve Fatih Artvinli, “Yabancılaşmak mı ? Delirmek mi ?”, Psikeart, 17 (2011): 7-11.

GÖRSELLER

Toptaşı Bimarhanesi Kadınlar Kısmı

Toptaş Bimarhanesi'nde erkek hastalar

Dr. De Castro (1829-1918)

Dr. Avni Mahmud Bey (1860-1921)

Dr. Luigi Mongeri (1815-1882)

Dr. Mazhar Osman (1884-1951)

1876 Bimarhaneler Nizamnamesi